Boon Edam: hergebruik kan prima zonder op kwaliteit in te boeten

Daniëlle van Koert-Bakker is Group Manager Quality & Sustainability bij Boon Edam, producent van draaideuren en beveiligingstoegangen. Sinds haar studie Milieu, Economie en Management in Wageningen staat duurzaamheid centraal in haar werk. Ze zet zich in om de klimaattransitie en circulariteit concreet te maken en medewerkers te betrekken bij de duurzame koers van het bedrijf.

Fotografie: Martin Wengelaar

Van Koert-Bakker is zeer gemotiveerd om de klimaattransitie en circulariteit tastbaar te maken en te vertalen naar kleine stappen die relevant zijn voor iedereen in het bedrijf. “Want alle collega’s hebben een rol in de duurzame weg die we zijn ingeslagen.”

Wat zijn dan jouw persoonlijke opvattingen als het om duurzaamheid en circulariteit gaat?

“De reden dat ik mijn studie koos, is dat mijn ouders werkzaam waren in de financiële wereld. Zelf had ik veel meer belangstelling voor biologie, natuurkunde en scheikunde. Ik zocht een combinatie van die dingen. Ook toen al bedacht ik dat als je het verschil wilt maken, juist in het bedrijfsleven of in de industrie, je het niet-financiële financieel moet maken. Dat is feitelijk waarom ik voor milieu-economie heb gekozen. In die rol probeer je van zachte waarden als emissierechten en de sociale aspecten van het bedrijfsleven harde waarden te maken. Wat dat betreft sluit mijn huidige baan naadloos aan op mijn ambitie van destijds.”

Wanneer drong het tot Boon Edam door dat de lineaire bouweconomie z’n langste tijd gehad heeft?

“Dat besef moet rond 2019 zijn ingedaald. Voor die tijd waren we als bedrijf al lang bezig met zaken als ons energieverbruik en we hadden al een milieustraat om materiaal terug te halen uit de markt in Nederland. Dat is niet nieuw voor ons. Maar in 2019 gingen we heel bewust op zoek naar de feiten, naar wat onze klanten willen en naar wat de markt van ons verwacht als het om duurzaamheid en circulariteit gaat. We kwamen tot de slotsom dat we op dit terrein moesten gaan meebewegen. Los van het feit dat we in de relatieve luxepositie verkeren dat we een product op de markt brengen dat gaat over energiebesparing.”

Bij een draaideur denk ik niet direct aan duurzaamheid en circulariteit. Kan je uitleggen welke bijdrage zo’n deur kan leveren aan een duurzame gebouwde omgeving?

“Een draaideur is een isolatiemaatregel. Door het draaien van een deur scheid je binnen- en buitenklimaat en zorg je ervoor dat de temperatuur in dat deel van de gevel stabiel blijft. Het principe van een draaideur kan daarmee helpen bij energieregulering. We werken er met z’n allen hard aan om dat dusdanig beter te krijgen, dat de deur zowel draaiend als stilstaand een hogere isolatiewaarde heeft dan de gevel en de rest van het pand waar de deur in zit. Hoe we dat precies doen, daar kan ik inhoudelijk niet al teveel over verklappen. Dat is gevoelige informatie. Wat ik wel kan vertellen is dat we de oplossing niet zoeken in steeds dikkere glaspakketten in onze deuren. Dat zou de deur veel te zwaar maken. Om ze verder te optimaliseren is echt innovatie nodig.”

‘We werken met z’n allen hard zodat de draaideur zowel draaiend als stilstaand een hogere isolatiewaarde heeft dan de gevel en de rest van het pand’

Op jullie website lees ik kort iets over jullie ambitie om producten te ontwerpen met circulariteit als uitgangspunt. Wat kun je ons daarover vertellen?

“In 2018 hebben we de MCI geïntroduceerd, de Material Circularity Index. Dat deden we louter ter indicatie van hoe circulair de materialen in onze draaideuren zijn. Dat cijfer was niet heel hoog. Bij eerste meting was het getal 0,26 en dat gaf nogal wat ruimte voor verbetering. Als ambitie hebben we toen gesteld dat de MCI naar 0,5 moest gaan. Dat was toen. Nu hebben we het getal naar boven bijgesteld. We willen op termijn een MCI van 0,8 realiseren.”

Boon Edam refurbisht oude deuren. Sinds wanneer en waarom doen jullie dat, en zit de markt op gebruikte deuren te wachten?

“Refurbishment van producten in het veld is wat wij noemen een service-onderdeel. Zo kunnen we een deur met onderdelen als een nieuwe motor of nieuwe borstels een update geven die hem energiezuiniger of veiliger maakt. Daarnaast gebruiken we deze optie voor klanten die een bestaande deur minder goed vinden passen in een gebouw of klanten die andere gebruikswensen krijgen. Er is sinds corona een duidelijke verandering in kantoorgebruik zichtbaar. We kunnen in zo’n geval de harde buitenkant van een deur laten staan en intern aanpassingen doorvoeren. Dat kan gaan om een uiterlijke aanpassing of een toepassingsverandering. Zo kunnen we van een Tourlock een Tourniket maken of andersom. We veranderen dan een deur met behoud van bepaalde onderdelen.

Het verwijderen, wrappen en op een andere locatie terugplaatsen van een tourniquetdeur

Verder kunnen we een complete deur uit een gebouw weghalen. We updaten die deur en plaatsen die als nieuw terug bij een andere klant. Daarbij kan een zwarte deur een rode deur worden. We laten de deur in dat geval aansluiten op de architectuur van een gebouw na een renovatie. Daar ontstaan soms aardige discussies over. Bij gebruikte deuren willen de partijen dat hergebruik juist promoten, omdat hij door de aanpassing ineens opvalt. Deze initiatieven zijn echt van deze tijd. 20 jaar geleden waren dergelijke deuren op de schroothoop beland. Daar komt bij dat ook de perceptie van kwaliteit aan verandering onderhevig is. Een paar jaar geleden was hergebruik van draaideuren nog geen topic.”

Hoe ver zijn jullie met hergebruik van elektrische onderdelen?

“We experimenteren al een jaar of vijftien met hergebruik van motoren. Op bepaalde onderdelen na is namelijk niet alles van een motor aan slijtage onderhevig. Als we, samen met fabrikanten, de slijtagegevoelige delen kunnen vervangen, kan de rest nog best een paar deurlevens mee. Ook daar zie je dat we met het idee van hergebruik meebewegen. Vijftien jaar geleden bleef het experiment nog hangen op de principiële opvatting dat je het richting de klant niet kon maken om hergebruikte onderdelen in onze producten te verwerken. Maar dat is echt de oude economie. Daar zijn we inmiddels overheen gegroeid. Het is juist een goede zaak om onderdelen opnieuw te gebruiken. Hergebruik kan namelijk prima zonder op kwaliteit in te boeten. De kwaliteit is niet minder, dat zou voor ons onacceptabel zijn. De kwaliteit is op zijn minst even goed. Daar komt bij dat onze klanten hergebruik niet alleen accepteren, ze vragen er steeds vaker om.”

‘Het is juist een goede zaak om onderdelen opnieuw te gebruiken. Hergebruik kan namelijk prima zonder op kwaliteit in te boeten’

We zijn op weg naar een circulaire economie. Waar staan jullie op die weg?

“Ik ben geneigd te zeggen halverwege. Binnen Nederland zitten we met onze producten en productieprocessen best dicht op het sluiten van de cirkel. We zorgen ervoor dat alle onderdelen van onze definitief afgeschreven deuren uit het veld zoveel mogelijk teruggebracht worden naar de oorspronkelijke leveranciers. Zij nemen het materiaal opnieuw op in hun productieproces.”

Wie of wat bepaalt wanneer een deur verschroot wordt of een tweede leven krijgt?

“Dat is in eerste instantie aan de klant om te bepalen. Gaat die een gebouw renoveren van een D-naar een A-label, dan is het aan hem om in overleg met ons de bestaande deuren te laten refurbishen of voor nieuwe te kiezen. Maar het kan ook verder gaan. Vorig jaar hadden we een klant die eiste dat er voor een deel van het project gerefurbishte deuren zouden worden gebruikt. Omdat ze zelf nog geen deuren van ons hadden om te hergebruiken, kregen we de opdracht in de markt te gaan ‘oogsten’.

Wij kijken nu dus bij iedere deur die aan vervanging toe is of deze mogelijk waarde heeft voor een toekomstig project. Dat kan zijn als geheel, maar het kan ook om bepaalde onderdelen gaan. In dat geval bepaalt de klant het niet, maar wij. De klant wil gewoon een nieuwe deur en vindt het fijn als wij de oude voor ‘m verwijderen en afvoeren. Die zaken die we kunnen hergebruiken, nemen we in opslag en de rest van de deur voeren we af via onze eigen milieustraat.

Inmiddels hebben we enkele deuren in opslag die in de toekomst voor een refurbishproject in aanmerking komen, maar het proces staat bij ons nog in de kinderschoenen. Het vergt namelijk enorm veel ruimte om oude deuren op voorraad te houden en een flink systeem om alles in bij te houden. Daarnaast weet je op voorhand nog niet of de deur als geheel of gedeeltelijk aan aanmerking komt voor een refurbishproject.”

» Lees ook onze blog: Oude beveiligingsdraaideur hergebruikt in circulaire verbouwing

Refurbishen van deuren zit dus in de lift?

“Jazeker. En ook de stap die ervoor zit, het verlengen van de levensduur door nieuwe onderdelen toe te passen, wint aan populariteit.”

Wat is jullie jongste innovatie?

“Het gaat om een combinatie van een aantal initiatieven. Transportbewegingen optimaliseren is een belangrijke manier om onze footprint te minimaliseren. Dat geldt voor het transport van onze materialen en deuren van en naar de fabriek, maar transport zijn ook de ritten die onze servicemonteurs van en naar klanten maken. Daarnaast hebben we een nieuwe printplaat. Deze printplaat is een connected print. Hij haalt informatie uit een product uit het veld zodat een deur op afstand gereset of afgelezen kan worden bij een eventuele storing. Ook kunnen we de print inzetten bij preventief onderhoud en weet een monteur dat er binnenkort onderhoud aan bepaalde onderdelen nodig is. Remote servicing noemen we dat.”

» Lees hier meer over Duurzaamheid en Circulariteit bij Boon Edam

Dit artikel verscheen eerder in Bouwwereld:
Boon Edam: hergebruik kan prima zonder op kwaliteit in te boeten